Η δισφαινόλη Α (ΒΡΑ) είναι μία χημική ουσία, η οποία χρησιμοποιείται στην παρασκευή πλαστικού και ρητινών από τη δεκαετία του 60. Παρασκευάστηκε για πρώτη φορά τη δεκαετία του 30 ως συνθετικό οιστρογόνο αλλά μερικά χρόνια μετά οι επιστήμονες είδαν ότι μπορεί να χρησιμοποιηθεί στην παρασκευή πλαστικών και ρητινών.
Τη βρίσκουμε σε πολλά πλαστικά είδη οικιακής χρήσης και ιδιαίτερα σε δοχεία τροφίμων πλαστικά (μπουκάλια νερού, ταπεράκια, ποτηράκια, παγούρια κλπ). Επίσης, υπάρχει σε δοχεία από αλουμίνιο (παγούρια νερού, κονσέρβες κλπ) σε μία επίστρωση ρητίνης, συνήθως κίτρινου χρώματος, με την οποία επικαλύπτεται το δοχείο για να μην υπάρχει διαφυγή αλουμινίου στην τροφή.
Γιατί μάθαμε το BPA;
Οι έρευνες έδειξαν ότι η δισφαινόλη Α των συσκευασιών μπορεί να διαφεύγει στο τρόφιμο ή υγρό που περιέχουν. Η BPA μας απασχολεί διότι οι έρευνες προβάλλουν ενδείξεις ότι μπορεί να επηρεάζει
- Την εγκεφαλική ανάπτυξη και λειτουργία στα βρέφη και τα μικρά παιδιά
- Τη λειτουργία του προστάτη στα βρέφη και τα μικρά παιδιά
- Τη συμπεριφορά στην παιδική ηλικία
- Την πρώιμη εμμηναρχή στα κορίτσια
- Την ορμονική λειτουργία του οργανισμού, προκαλώντας ένα ορμονικό προφίλ που ευνοεί την παχυσαρκία
- Την αρτηριακή πίεση σε ενήλικες.
Η κατανάλωση δισφαινόλης θεωρείται ασφαλής σε μικρές ποσότητες γι’ αυτό δεν έχει απαγορευθεί η χρήση της.
Τι μπορούμε να κάνουμε για να μειώσουμε την κατανάλωση BPA;
- Αποφεύγουμε τη χρήση πλαστικών συσκευασιών όσο αυτό είναι δυνατόν.
- Προτιμάμε δοχεία από πρώτες ύλες πιο ασφαλείς, όπως γυαλί, ανοξείδωτο ατσάλι, μπαμπού.
- Αν χρειαζόμαστε πλαστικές συσκευασίες, προτιμάμε αυτές που αναγράφουν ότι δεν περιέχουν BPA (BPA free).
- Δεν αφήνουμε ποτέ πλαστικά μπουκάλια νερού στον ήλιο. Πέρα του ότι μπορεί με τη ζέστη να αυξηθεί το μικροβιακό φορτίο του νερού, αλλοιώνεται το πλαστικό με αποτέλεσμα να διευκολύνεται η διαφυγή ουσιών (άρα και ΒΡΑ) από το πλαστικό στο νερό.
- Αποφεύγουμε να καθαρίσουμε τα πλαστικά μας μπουκάλια ή δοχεία στο πλυντήριο πιάτων ή με σκληρές βούρτσες ή δυνατά απορρυπαντικά, καθώς μπορεί να προκαλέσουν ρωγμές στο πλαστικό, από τις οποίες αυξάνεται η διαφυγή χημικών ουσιών.
- Αν χρειαζόμαστε ένα καινούριο πλαστικό σκεύος, κοιτάζουμε στο κάτω μέρος, τον αριθμό ανακύκλωσης (ένας αριθμός μέσα σε τριγωνάκι) και αποφεύγουμε σκεύη με αριθμούς 3 ή 7, που είναι πιο πιθανό να περιέχουν ΒΡΑ.
- Δε χρησιμοποιούμε τα πλαστικά μας σκεύη στο φούρνο μικροκυμάτων ακόμα κι αν αναγράφεται ότι επιτρέπεται η χρήση του.
- Αποφεύγουμε την κατανάλωση τροφίμων που συσκευάζονται σε κονσέρβες αλουμινίου με επίστρωση ΒΡΑ.
- Προτιμάμε να χρησιμοποιούμε μπιμπερό από γυαλί ή πλαστικό το οποίο δεν περιέχει BPA.
Η πλούσια βιβλιογραφία που μελετάει τα προβλήματα στην υγεία που μπορεί να προκαλέσει η δισφαινόλη Α προκάλεσε την αντίδραση της βιομηχανίας και την παραγωγή προϊόντων χωρίς ΒΡΑ. Παρολαυτά σε πολλές περιπτώσεις χρησιμοποιήθηκαν ανάλογες της ΒΡΑ ενώσεις (πχ. BPF, BPS, BPB, …), για τις οποίες αρχίζει να αναπτύσσεται η βιβλιογραφία που αμφισβητεί την ασφάλειά τους για τον ανθρώπινο οργανισμό και την υγεία.
Επομένως, όποτε είναι δυνατό, καλό είναι:
- Να αποφεύγουμε τα πλαστικά σκεύη ακόμα κι όταν είναι BPA free. Υπάρχουν άλλες επιλογές υλικών που μπορούμε να προτιμάμε, όποτε αυτό είναι εφικτό.
- Να φροντίζουμε τα πλαστικά μας ακόμα κι αν είναι BPA free.
- Δεν προσθέτουμε σε αυτά ζεστά ή όξινα ροφήματα
- Δεν τα βάζουμε στο πλυντήριο πιάτων ή το μικροκυμάτων
- Τα πετάμε μόλις διαπιστώσουμε αλλοιώσεις στο υλικό τους
Βιβλιογραφία
Andújar N, Gálvez-Ontiveros Y, Zafra-Gómez A, et al. Bisphenol A Analogues in Food and Their Hormonal and Obesogenic Effects: A Review. Nutrients. 2019;11(9):2136. Published 2019 Sep 6. doi:10.3390/nu11092136
Braun JM, Hauser R. Bisphenol A and children's health. Curr Opin Pediatr. 2011;23(2):233‐239. doi:10.1097/MOP.0b013e3283445675
EFSA. Scientific opinion on the risks to public health related to the presence of bisphenol A (BPA) in foodstuffs. 13: EFSA journal, 2015.
Thoene M, Dzika E, Gonkowski S, Wojtkiewicz J. Bisphenol S in Food Causes Hormonal and Obesogenic Effects Comparable to or Worse than Bisphenol A: A Literature Review. Nutrients. 2020;12(2):532. Published 2020 Feb 19. doi:10.3390/nu12020532
