Η ώρα του γεύματος θα έπρεπε να είναι ώρα χαράς, επικοινωνίας και οικογενειακής θαλπωρής. Όλοι, όμως, ξέρουμε ότι το οικογενειακό τραπέζι με παιδιά πολλές φορές δεν είναι αυτό που είχαμε φανταστεί.
Παιδικά «νευράκια». Τα μικρά παιδιά είναι δύσκολο να μείνουν πολλή ώρα σταθερά σε μία καρέκλα. Έχουν πολλή ενέργεια, αν είναι μικρά, δυσκολεύονται να εκφραστούν λεκτικά αλλά και πολλές φορές έρχονται αντιμέτωπα με άγνωστες προκλήσεις (πχ. ρεβιθόσουπα, μπρόκολο, μπάμιες…). Αναπτύσσουν άμυνες, λοιπόν, με κλάματα και φωνές ή υποχωρούν (σηκώνονται και κατευθύνονται στην οικεία αγκαλιά του αγαπημένου τους παιχνιδιού). Μπορεί να μη θυμόμαστε αυτήν την περίοδο της ζωής μας αλλά είναι απόλυτα φυσιολογικό.
Δυσκολίες και επιλεκτική διατροφή. Η επιλεκτικότητα στη διατροφή είναι φυσιολογική στις μικρές ηλικίες, όπως και η νεοφοβία (φόβος για καθετί άγνωστο, όπως μία νέα τροφή που δεν έχει ξαναδοκιμάσει). Όταν, όμως, τα παιδιά δεν τρώνε ποικιλία τροφών, οι γονείς συχνά αγχώνονται φοβούμενοι ότι δεν καλύπτουν τα θρεπτικά συστατικά που χρειάζονται.
Πίεση, φωνές και δωροδοκίες. Πόσο συχνά και οικεία είναι όλα αυτά; «φάε το φαγητό σου γιατί αλλιώς δε θα δεις οθόνη» ή «αν φας το φαγητό σου μετά θα σου δώσω γλυκό». Πόσο, όμως, αποτελεσματικές είναι τελικά αυτές οι μέθοδοι; Μάλλον καθόλου.
Γιατί το άγχος δεν είναι αποτελεσματικό;
Τα παιδιά έχουν δυνατή ενσυναίσθηση και μπορούν να καταλάβουν το άγχος μας ακόμα και αν δεν το εκφράζουμε με λόγια. Αυτό δημιουργεί άμυνες και φόβο, με αποτέλεσμα το παιδί να αναπτύσσει αρνητικά συναισθήματα προς την τροφή και το οικογενειακό τραπέζι.
Πολλές φορές συζητάμε με το παιδί, εξηγώντας του γιατί είναι τόσο λάθος να είναι «επιλεκτικό» και «δύσκολο». Σε αυτήν την περίπτωση βάζουμε ταμπέλες στο παιδί, οι οποίες το ακολουθούν και τελικά το καθορίζουν. Το παιδί αρχίζει να πιστεύει ότι είναι δύσκολο και συμπεριφέρεται με τον τρόπο αυτό.
Συχνά, εκφράζουμε το άγχος μας πιέζοντας το παιδί να φάει. Χρησιμοποιούμε τον εκφοβισμό «μην τυχόν και σηκωθείς χωρίς να φας τα φασολάκια σου», την ψυχολογική πίεση «αν δε φας ρεβίθια, δεν πρόκειται να σου δώσω μπισκότο» ή τη δωροδοκία «φάε τη σαλάτα σου και θα σου πάρω παγωτό». Σε κάθε περίπτωση, το φαγητό – τα φασολάκια, η σαλάτα, τα ρεβίθια – γίνονται η αγγαρεία. Γίνονται αυτοί οι κακοί που μας στερούν τις απολαύσεις. Και ποιες είναι οι απολαύσεις; Το μπισκότο, το παγωτό … Άρα στο παιδικό μυαλουδάκι τα φασολάκια είναι το κακό και το μπισκοτάκι ο κρυφός και ανεκπλήρωτος πόθος. Το έπαθλο που πρέπει να «ιδρώσει» για να κερδίσει.
Πώς θα απαλλαγούμε από αυτό το άγχος;
Κοιτάζουμε μακριά. Μεγαλώνουμε ένα παιδί. Είναι σημαντικό να πάρει τα θρεπτικά συστατικά που χρειάζεται σήμερα για την ανάπτυξή του, είναι όμως εξίσου, αν όχι περισσότερο, σημαντικό να χτίσει μία σωστή σχέση με την τροφή που θα το ακολουθεί μια ζωή. Μπορούμε να είμαστε ευχαριστημένοι, αν τρώει τα βασικά και κάνουμε υπομονή μέχρι να μάθει σιγά σιγά να τρώει και τα υπόλοιπα.
Είμαστε υπεύθυνοι για τη διαθεσιμότητα της καλής τροφής. Ας είμαστε ειλικρινείς. Σε ένα σπίτι γεμάτο γλυκά και αλμυρά σνακ, ποιος θα έμπαινε στον κόπο να χορτάσει με φασολάκια και φακές; Φροντίζουμε, λοιπόν, καθημερινά για το καλό και υγιεινό φαγητό της οικογένειάς μας. Μπορεί να μη θελήσει να φάει τις μελιτζάνες από το μπριάμ και να επιλέξει μόνο τις πατάτες και το τυράκι. Δεν πειράζει. Σιγά σιγά, και ιδιαίτερα όταν δει πόσο ευχαριστιόμαστε οι υπόλοιποι το φαγητό, μπορεί να συνηθίσει στην ιδέα και να θελήσει να δοκιμάσει. Μπορεί να προτιμάει τα μπισκότα για σνακ, αν όμως η κουζίνα μας είναι γεμάτη φρέσκα και λαχταριστά φρούτα, μπορεί κάποια στιγμή να τα ζητήσει.
Χαρτογραφούμε την όρεξή του. Ας μην ξεχνάμε ότι ο κάθε οργανισμός είναι διαφορετικός. Άλλοι πεινάνε συχνά και έχουν ανάγκη από σνακ και άλλοι θέλουν απλά να κάνουν τα κυρίως γεύματά τους. Αυτό μπορεί να συμβαίνει και με τα παιδιά. Αν, λοιπόν, τρώνε περισσότερα σνακ απ’ όσα έχουν ανάγκη είναι φυσιολογικό να φτάσουν στο τραπέζι την ώρα του φαγητού χορτάτα. Ένα χορτάτο παιδί είναι πιο δύσκολο να καθίσει στο τραπέζι για να φάει ένα φαγητό που δεν του πολύ-αρέσει.
Θέτουμε μερικά όρια. Είπαμε ότι δεν πρέπει να πιέζουμε το παιδί να φάει. Όμως, πρέπει να υπάρχουν κάποια όρια. Όπως για παράδειγμα ότι καθόμαστε παρέα στο τραπέζι και δε σηκωνόμαστε, ότι δε μιλάμε άσχημα για το φαγητό (πχ. αυτό είναι αηδία!) και ότι δεν το πετάμε.
Σερβίρουμε το άγνωστο με το σωστό τρόπο. Κάθε φορά που θέλουμε να δοκιμάσει το παιδί μας ένα τρόφιμο που δε γνωρίζει ή δεν αγαπάει, φροντίζουμε να το σερβίρουμε σε πολύ μικρή ποσότητα. Ένα ολόκληρο πιάτο αρακά μπροστά σε ένα μικρό παιδί που δεν αγαπάει τον αρακά μάλλον είναι τρομακτικό. Ένα πιάτο, όμως, που περιέχει λίγο ρύζι, λίγο τυράκι, λίγο καρότο και μαζί 1 κουταλιά αρακά μπορεί να του φανεί πιο ελκυστικό. Επίσης, θα είμαστε σίγουροι ότι θα φάει καλά (το τυράκι, το ρύζι και το καρότο είναι ένα πλήρες φαγητό) και δε θα χρειάζεται να νιώσουμε αγχωμένοι και να φοβόμαστε ότι δεν έχει πάρει την τροφή που χρειάζεται.
Σεβόμαστε το μικρό ανθρωπάκι που έχουμε μπροστά μας. Το μικρό μας μεγαλώνει και εκφράζει ανάγκες κι επιθυμίες. Είναι καλό να του μάθουμε από νωρίς ότι ένας άνθρωπος πρέπει να σέβεται τις ανάγκες του άλλου. Προσπαθούμε, λοιπόν, να σεβόμαστε τις ανάγκες του. Εξάλλου, πολλές φορές η φύση είναι πιο σοφή από εμάς. Αν το παιδί μας δε θέλει να φάει άλλο ίσως έχει πραγματικά χορτάσει και είναι καλό να το αφήσουμε να αναγνωρίζει τα μηνύματα του οργανισμού του.
Εντάσσουμε το παιδί μας στη μεταξύ μας επικοινωνία. Ένα τραπέζι με παρέα είναι μία πολύ καλή ευκαιρία επικοινωνίας. Ως μεγάλοι μπορεί να έχουμε πολλά κοινά και ενδιαφέροντα θέματα συζήτησης. Αν, όμως, προσπαθήσουμε να θυμηθούμε πως μας φαίνονταν τα τραπέζια με ενηλίκους όταν ήμασταν μικροί, θα συνειδητοποιήσουμε πόσο βαρετά τα βρίσκαμε. Σε ένα γεύμα, λοιπόν, με το παιδί μας είναι καλό να προσπαθήσουμε να το εντάξουμε στη συζήτηση και να βρούμε θέματα συζήτησης ή λεκτικά παιχνίδια που θα το κάνουν να αισθανθεί όμορφα και να μη θέλει να … φύγει τρέχοντας.
Εντάσσουμε το παιδί μας, χωρίς άγχος, στη διαδικασία του οικογενειακού τραπεζιού. Ένα βήμα κάθε φορά. Με υπομονή κι επιμονή η ώρα του γεύματος θα γίνει η πιο αγαπημένη ώρα ολόκληρης της οικογένειας.
