Η παιδική και η εφηβική παχυσαρκία είναι  σε πολύ υψηλά επίπεδα στην Ελλάδα και όλοι γνωρίζουμε τι μπορεί να σημαίνει αυτό για τα παιδιά. Έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες να παρουσιάσουν υπέρταση, δυσλιπιδαιμία, διαβήτη, άσθμα, ανεπάρκεια βιταμινών (πχ. βιταμίνης D) κλπ. Μεγαλώνοντας, συνήθως, τα υπέρβαρα ή παχύσαρκα παιδιά γίνονται παχύσαρκοι ενήλικες με αποτέλεσμα να απειλούνται από σοβαρές νόσους, όπως διαβήτης, καρδιαγγειακά, διάφορες μορφές καρκίνου κλπ.

Φυσικά, δεν ξεχνάει κανείς και το κοινωνικό στίγμα που αντιμετωπίζει ένας άνθρωπος υπέρβαρος ή παχύσαρκος και αυτό αφορά τόσο τους ενήλικες, όσο και τα παιδιά και τους εφήβους.

Αυτά είναι λίγο – πολύ γνωστά, με αποτέλεσμα οι γονείς να προσπαθούν, όσο γίνεται περισσότερο, να προσέξουν τη διατροφή των παιδιών τους, ώστε να μην πάρουν παραπάνω βάρος. Τι γίνεται, όμως, όταν ένα παιδί φαίνεται να είναι πιο ορεξάτο ή έχει ήδη αρχίσει να στρουμπουλεύει; Οι γονείς ξεκινάνε μία πιο εντατική προσπάθεια να μιλήσουν στα παιδιά για τη διατροφή, το βάρος τους, τη δίαιτα.

Τι αποτέλεσμα μπορεί να φέρουν αυτές οι συζητήσεις; Οι έρευνες λένε ότι πολλές φορές το αποτέλεσμα είναι αρνητικό. Οι συζητήσεις, δηλαδή, με θέμα «το βάρος» μπορεί να αυξήσουν την πιθανότητα να γίνει ένα παιδί υπέρβαρο ή αντίθετα να χρησιμοποιήσει μη υγιεινές μεθόδους απώλειας βάρους ή να νοσήσει από διατροφικές διαταραχές (πχ. Ανορεξία, βουλιμία, επεισοδιακή υπερφαγία).

Ποιες κουβέντες μπορεί να επιφορτίσουν αρνητικά το παιδί μου;

• Φαίνεται ότι η συζήτηση για το σωματικό βάρος (αναφορές στα πολλά ή λίγα κιλά του παιδιού, αναφορές στο μέγεθος του σώματός του, αναφορές σχετικές με το πόσο μπορεί να αλλάξει το βάρος του, αν τρώει έτσι ή αλλιώς) αυξάνει την πιθανότητα το παιδί να γίνει υπέρβαρο ή να νοσήσει από διατροφική διαταραχή. Τα παιδιά εκλαμβάνουν αρνητικά αυτά που θα ακούσουν και μπορεί εύκολα να θεωρήσουν την κουβέντα ως επίθεση ή προσβολή.
• Οι συζητήσεις που αφορούν τα κιλά σου, επίσης μπορεί να προκαλέσουν αρνητικά αποτελέσματα. Αν παραπονιέσαι για το σώμα σου συχνά, συζητάς πολύ για τις δίαιτες που ακολουθείς, προβληματίζεσαι με διάφορα σημεία στο σώμα σου, μπορεί να επιδεινώσεις τη σχέση του παιδιού με το σώμα του αλλά και την τροφή. Απόφυγε να συζητάς μαζί του τις ανησυχίες σου για τα δικά σου κιλά.
• Ακόμα και οι αναφορές προς το βάρος τρίτων φάνηκε στις έρευνες ότι μπορεί να έχουν αρνητικό αντίκτυπο στα παιδιά. Τα συχνά σχόλια για το βάρος κάποιου περαστικού, φίλου ή γνωστού επιφορτίζουν ένα παιδί που έχει παραπάνω κιλά αρνητικά. Πολλές φορές χρησιμοποιούμε άλλους για παράδειγμα, προκειμένου να περάσουμε το μήνυμά μας. Ακόμα κι έτσι, όμως, τα παιδιά αντιλαμβάνονται ότι το βάρος του σώματός τους είναι στο στόχαστρο, με αποτέλεσμα να διαμορφώνουν μία κακή εικόνα για τον εαυτό τους και μία κακή σχέση με το φαγητό. Με ό,τι συνεπάγεται αυτό…

• Τα πειράγματα που μπορεί ακόμα και με τρυφερότητα να κάνει κανείς σε ένα παιδί, έχουν αρνητικό αντίκτυπο επάνω του. «Τρυφερές» εκφράσεις όπως «μικρό μου αρκουδάκι», «αγαπημένη μου μπαλίτσα» ή σχόλια χιουμοριστικά καλό είναι να αποφεύγονται δια ροπάλου. Απαγόρευσε ρητά παρεμφερή σχόλια σε κάθε μέλος της οικογένειας, συγγενή ή φίλο. Έρευνα έδειξε ότι τα παιδιά, κορίτσια και αγόρια, που έχουν υποστεί τέτοια σχόλια από αγαπημένους, είναι περισσότερο ευάλωτα σε διατροφικές διαταραχές, ενώ σε άλλη έρευνα κορίτσια που άκουγαν τέτοια σχόλια είχαν διπλάσιες πιθανότητες να γίνουν παχύσαρκα ακόμα και 5 χρόνια μετά.

Πώς πρέπει να μιλάω στο παιδί μου για τη διατροφή και τη δίαιτα;

• Οι έρευνες δείχνουν ότι θετικά αποτελέσματα έχει μόνο μία συζήτηση σχετικά με την υγιεινή διατροφή, τα τρόφιμα που μας κάνουν καλό ή κακό, τα τρόφιμα που πρέπει να τρώμε κάθε μέρα ή αυτά που θα έπρεπε να περιορίζουμε και να τρώμε σπανιότερα. Τόνισε τη θετική επίδραση των υγιεινών τροφίμων στην ενέργεια που θα νιώσει το παιδί, στην απόδοσή του στα αθλήματα ή το διάβασμα, στα μαλλιά του, στα δόντια, στο δέρμα, στο ύψος του, στη δύναμή του.
• Εννοείται ότι, όπως και σε κάθε άλλη συζήτηση με τα παιδιά, η υπομονή είναι το κλειδί της επιτυχίας. Υπομονή, επιμονή και σταθερότητα. Ποιο μήνυμα πέρασε ποτέ με την πρώτη; Πες τα και ξαναπές τα μέχρι να τα κάνει κτήμα του. Ποτέ μην ξεχνάς όμως: η υγιεινή και ισορροπημένη διατροφή είναι το θέμα και το ζητούμενο, όχι το βάρος του.
• Προφανώς, δε θα έχεις κανένα αποτέλεσμα, αν δεν ακολουθείς κι εσύ αυτά που προσπαθείς να μάθεις στο παιδί σου. Δείξε του μέσα από το παράδειγμά σου πώς θα κάνει πιο υγιεινές επιλογές στη διατροφή του.
• Τα οικογενειακά γεύματα είναι η καλύτερη στιγμή να διδάξεις με το παράδειγμά σου. Οι έρευνες δείχνουν ότι τα παιδιά που εμπλέκονται συχνότερα σε οικογενειακά γεύματα κάνουν καλύτερες διατροφικές επιλογές, τρώνε περισσότερα φρούτα, λαχανικά και μη επεξεργασμένα δημητριακά και καταναλώνουν λιγότερα αναψυκτικά.

Όλα τα παραπάνω ισχύουν και για τους δύο γονείς. Οι έρευνες έδειξαν ότι συνήθως οι μπαμπάδες μιλάνε με τους γιους για αυτά τα θέματα και οι μαμάδες με τις κόρες. Και στις δύο περιπτώσεις, όμως, οι συζητήσεις που έχουν θετική χροιά κι επικεντρώνονται στο πόσο καλό μπορεί να μας κάνει η ισορροπημένη διατροφή, έχουν θετικά αποτελέσματα. Αντίθετα, και στις δύο περιπτώσεις, οι συζητήσεις που επικεντρώνονται στο βάρος του παιδιού, το επιφορτίζουν με αρνητικά συναισθήματα και συσχετίσεις.

Βιβλιογραφία

Berge, J. M., Maclehose, R., Loth, K. A., Eisenberg, M., Bucchianeri, M. M., & Neumark-Sztainer, D. (2013). Parent conversations about healthful eating and weight: associations with adolescent disordered eating behaviors. JAMA pediatrics, 167(8), 746–753. doi:10.1001/jamapediatrics.2013.78

Golden, Ν.Η., Schneider, Μ., Wood, C. (2016). Preventing Obesity and Eating Disorders in Adolescents. PEDIATRICS, 138(3). doi: 10.1542/peds.2016-1649

Lydecker, J. A., Riley, K. E., & Grilo, C. M. (2018). Associations of parents' self, child, and other "fat talk" with child eating behaviors and weight. The International journal of eating disorders, 51(6), 527–534. doi:10.1002/eat.22858