Για να διαβάζεις αυτό το άρθρο, μάλλον έχεις εσύ ή κάποιο κοντινό σου πρόσωπο Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών. Μπορεί και να αισθάνεσαι πελαγωμένη, αφού είναι πολύ πιθανό ο γιατρός σου να σου ανέφερε φράσεις όπως η ι νσουλινοαντίσταση, προδιαβητικός, μειωμένος ρυθμός απώλειας βάρους και άλλα τέτοια. Ας τα πάρουμε όμως με τη σειρά.

Τι είναι οι Πολυκυστικές Ωοθήκες;

Οι πολυκυστικές ωοθήκες ή το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών (ΣΠΟ) είναι η πιο συχνή ενδοκρινολογική διαταραχή γυναικών αναπαραγωγικής ηλικίας. Μιλάμε, για μια κατάσταση η οποία επηρεάζει την ορμονική ισορροπία των γυναικών, οπότε και βιώνουν κάποιο ή κάποια από τα παρακάτω συμπτώματα, τα οποία μάλλον τα γνωρίζεις… 

• Αύξηση βάρους ή μειωμένη ικανότητα απώλειας βάρους
• Ανώμαλος κύκλος περιόδου
• Υπογονιμότητα
• Ακμή
• Τριχοφυΐα 
• Ανδρογενής αλωπεκία – εξαιρετικά αραιά μαλλιά
• Έντονο προεμμηνορυσιακό σύνδρομο

Τι προκαλεί το Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών (ΣΠΟ);

Η αλήθεια είναι πως ακόμα δεν μπορεί να δοθεί μια σαφής απάντηση. Ένα πεδίο της έρευνας, ασχολείται με την κληρονομικότητα του συνδρόμου.  

Επίσης υπάρχει ένας πολύπλοκος σύνδεσμος μεταξύ γονιδίων, ινσουλινοαντίστασης και ορμονών, τα οποία έχουν σαν αποτέλεσμα τα παραπάνω συμπτώματα ΣΠΟ.

Μετά τη διάγνωση ΣΠΟ, κατά περίπτωση, προτείνονται αντισυλληπτικά ή/ και αντιδιαβητικά φάρμακα. Φυσικά, σε κάποιες περιπτώσεις δεν δίνεται καμία φαρμακευτική αγωγή, γιατί το πρόβλημα είναι ήπιο. Σε όλες όμως τις περιπτώσεις συστήνεται η απώλεια βάρους, αν υπάρχει επιπλέον, και η βελτίωση των διατροφικών συνηθειών. Και ενώ η φαρμακευτική αγωγή θα σε βοηθήσει, είναι πολύ σημαντικό να ασχοληθείς και με τη διατροφή σου, ώστε να μειώσεις τη φαρμακευτική αγωγή ή ακόμα και να την σταματήσεις. Μην ξεχνάς πως η ΤΡΟΦΗ ΕΙΝΑΙ ΦΑΡΜΑΚΟ.

Πώς επηρεάζει η διατροφή το ΣΠΟ;

Η αλλαγή στον τρόπο διατροφής σου είναι ένα από τα σημαντικότερα βήματα που πρέπει να κάνεις για να μπορέσεις να «ελέγξεις» το ΣΠΟ. Η κατάλληλη διατροφή μπορεί να βοηθήσει τις ορμόνες σου και αυτές εσένα.  

Ινσουλίνη και ΣΠΟ

Αν και οι ερευνητές δεν είναι σίγουροι για το τι προκαλεί το ΣΠΟ, έχει διαπιστωθεί ότι συνδέεται με μια θεμελιώδη αλλαγή στα β-κύτταρα του παγκρέατος. Αυτό σημαίνει ότι το σώμα σου τείνει να αντιδρά υπερβολικά σε οποιαδήποτε ποσότητα  γλυκόζης στη ροή του αίματός, προκαλώντας απελευθέρωση υπερβολικής ινσουλίνης.

Η ινσουλίνη είναι μια σημαντική ορμόνη καθώς μεταφέρει τη ζάχαρη από το αίμα στους μυς του σώματος, επιτρέποντας στο σώμα να κάνει αποτελεσματική χρήση της ενέργειας από τη γλυκόζη και να ρυθμίζει τα επίπεδα της στο αίμα. Τα υψηλά επίπεδα ινσουλίνης προκαλούν όλεθρο στο σώμα, οδηγώντας σε πολλά συμπτώματα του ΣΠΟ όπως:

• αυξημένη τριχοφυΐα,
• αύξηση βάρους,
• δερματικά προβλήματα,
• λιπώδες ήπαρ (λίπος στο συκώτι) και υψηλή χοληστερόλη,
• πολυκυστικές ωοθήκες και έναν ακανόνιστο εμμηνορροϊκό κύκλο, και φυσικά
• αυξημένα επίπεδα πείνας με ιδιαίτερη τάση στη γλυκιά γεύση.

 Ακούγεται οικείο, έτσι δεν είναι;

Έτσι, η διαχείριση των επιπέδων ινσουλίνης στο αίμα είναι κρίσιμη για τη διαχείριση του ΣΠΟ. Οι επεξεργασμένοι υδατάνθρακες προκαλούν αύξηση των επιπέδων ινσουλίνης και κατά συνέπεια πρέπει να αποφεύγονται.

Πολλοί γιατροί θα συστήσουν μια δίαιτα χαμηλού γλυκαιμικού δείκτη η οποία περιλαμβάνει δημητριακά ολικής αλέσεως και γενικά μη επεξεργασμένους υδατάνθρακες, με σκοπό τη διαχείριση του ΣΠΟ.

Η μεθφορμίνη είναι επίσης ένα φάρμακο που συνήθως συνταγογραφείται για γυναίκες με ΣΠΟ, σε μια προσπάθεια αντιμετώπισης της αντίστασης στην ινσουλίνη. Όπως με όλα τα αντιδιαβητικά φάρμακα, που σκοπό έχουν να ρυθμίσουν τα επίπεδα της γλυκόζης και της ινσουλίνης του αίματος, η διατροφή είναι εξίσου σημαντική για την επιτυχία της θεραπείας.  

Ινσουλίνη, Ανδρογόνα & ΣΠΟ

Γνωρίζουμε πως πολλά από τα συμπτώματα του ΣΠΟ οφείλονται σε αυξημένα επίπεδα ανδρογόνων και τεστοστερόνης στο σώμα. Γιατί όμως συμβαίνει αυτό; Πώς γίνεται μια γυναίκα να έχει αυξημένα ανδρογόνα; Αυτά δεν είναι μόνο στους άντρες;

Οι ωοθήκες μας παράγουν ανδρογόνα και είναι απόλυτα φυσιολογικό και συμβαίνει σε όλες τις γυναίκες. Όμως στο ΣΠΟ, οι ωοθήκες είναι «ευαίσθητες» από στα υψηλά επίπεδα ινσουλίνης και αντιδρούν παράγοντας μεγαλύτερη ποσότητα τεστοστερόνης. H ινσουλίνη είναι το κλειδί για τη διαχείριση υψηλών ανδρογόνων και του ΣΠΟ;

Τι λέει η έρευνα για τη διατροφή και το ΣΠΟ;

Οι έρευνες δείχνουν ότι η διατροφή και οι αλλαγές στον τρόπο ζωής είναι ο πιο αποτελεσματικός τρόπος διαχείρισης του ΣΠΟ.

Η αλλαγή της διατροφής σου πρέπει να είναι το πρώτο πράγμα που κάνεις όταν διαγνωστείς με ΣΠΟ. Δυστυχώς, πολλοί γιατροί δεν μιλούν γι 'αυτό και τείνουν να συνταγογραφούν φάρμακα πρώτα. Και παρόλο που μπορεί να δεις κάποιες βελτιώσεις με τη φαρμακευτική αγωγή, η διατροφή και οι αλλαγές στον τρόπο ζωής θα είναι πιο αποτελεσματικές και ανάλογα με το επίπεδο του προβλήματος μπορεί να χρειαστεί να μην παίρνεις καν φαρμακευτική αγωγή. Να θυμάσαι πως η φαρμακευτική αγωγή από μόνη της καλώς ή κακώς θα σε βοηθήσει μέχρι ένα σημείο, από εκεί και πέρα, είναι καθαρά θέμα συνηθειών διατροφικών αλλά και καθημερινότητας.

Τι πρέπει να τρως όταν έχεις ΣΠΟ;

• «Ολόκληρα – φυσικά» τρόφιμα

Ολόκληρα  είναι τα τρόφιμα που είναι καθόλου επεξεργασμένα. Είναι πλούσια σε φυτικές ίνες και χρειάζονται περισσότερο χρόνο για να μεταβολιστούν και να διασπαστούν μέσα στο σώμα (έχουν χαμηλότερο γλυκαιμικό φορτίο. Αυτό σημαίνει ότι απορροφώνται πιο αργά στην κυκλοφορία του αίματος και χρειάζεσαι λιγότερη ινσουλίνη για να τα αντιμετωπίσεις. Θυμήσου, λιγότερη ινσουλίνη σημαίνει ηπιότερο ΣΠΟ.

Παραδείγματα «ολόκληρων - φυσικών» τροφίμων είναι:

• ψάρια,
• κρέας,
• αυγά,
• λαχανικά,
• φρούτα,
• ξηροί καρποί και σπόροι,
• όσπρια
• καλά λιπαρά.

• Αντιφλεγμονώδη τρόφιμα

Οι γυναίκες με ΣΠΟ τείνουν να έχουν σημάδια ήπιας χρόνιας φλεγμονής. Αυτό σε κάνει πιο ανθεκτική στην ινσουλίνη, με ένα διαρκές αίσθημα κόπωσης και έτσι γίνεσαι πιο επιρρεπής στην αύξηση του σωματικού βάρους σου. Μην ξεχνάς πως η ήπια χρόνια φλεγμονή βάζει το σώμα σου σε μια διαρκή κατάσταση stress, επηρεάζοντας και άλλους δείκτες υγείας εκτός από τα ορμονικά σου. Μια διατροφή που έχει στόχο να καταπραΰνει τη φλεγμονή και να ενισχύσει το ανοσοποιητικό σου, μόνο θετικά αποτελέσματα μπορεί να έχει. 

Παραδείγματα αντιφλεγμονωδών τροφών

• σκούρα πράσινα φυλλώδη λαχανικά, όπως το σπανάκι, βάλε στη σαλάτα σου φύλλα σπανακιού ή πάρε στη δουλειά σου ένα κομμάτι σπανακόπιτα για ένα γρήγορο και πλήρες μεσημεριανό
• βατόμουρα και κεράσια
• σκούρα κόκκινα σταφύλια, πλούσια σε ρεσβερατρόλη
• μπρόκολο και το κουνουπίδι
• όσπρια
• πράσινο τσάι
• 1 μικρό ποτήρι κόκκινο κρασί
• Αβοκάντο, πλούσιο σε ω-6 λιπαρά οξέα που αποδεδειγμένα κάνουν καλό στη ρύθμιση των γυναικείων ορμονών
• ελιές
• έξτρα παρθένο ελαιόλαδο
• καρύδια, φιστίκια, κουκουνάρια και αμύγδαλα
• σολομός και σαρδέλα, με ω-3 λιπαρά οξέα, γνωστά για την αντιφλεγμονώδη δράση τους
• κουρκουμάς και κανέλα
• μαύρη σοκολάτα
• μπαχαρικά και βότανα

Ποια τρόφιμα πρέπει να αποφεύγω;

Επεξεργασμένα τρόφιμα

Όλα αυτά τα επεξεργασμένα τρόφιμα που βλέπεις στο supermarketεκτός από επεξεργασμένους υδατάνθρακες περιέχουν και διάφορα άλλα συστατικά όπως συντηρητικά, βελτιωτικά και άλλα τα οποία δεν βοηθούν το σώμα να «καθαρίσει». Χρειάζεται να δώσεις ιδιαίτερη προσοχή στις ετικέτες τροφίμων γιατί πολλές φορές κάτι το οποίο έχει σήμανση «χωρίς θερμίδες ή με λίγες θερμίδες ή χωρίς συντηρητικά» δεν σημαίνει απαραίτητα πως είναι «υγιεινό» και «καθαρό». Δεν είναι ανάγκη να τσεκάρεις θερμίδες. Το πιο σημαντικό σε μια ετικέτα τροφίμων, είναι τα συστατικά. Προσπάθησε να βρεις τρόφιμα που μπορείς να αναγνωρίσεις και να κατανοήσεις όλα του τα συστατικά χωρίς να είσαι χημικός τροφίμων.

Γαλακτοκομικά

Δυστυχώς ή ευτυχώς το γάλα δεν είναι καλό για το ΣΠΟ. Ένα από τα βασικά ζητήματα με το γάλα είναι ότι περιέχει IGF-1 (αυξητικός παράγοντας ινσουλίνης 1). Ο κύριος ρόλος του IGF-1 είναι να προωθήσει την ανάπτυξη των νεογέννητων μωρών και γι’ αυτό υπάρχει. Το πρόβλημα είναι ότι μιμείται επίσης την ινσουλίνη στο σώμα. Και θυμηθείτε, όσο περισσότερη ινσουλίνη έχουμε, τόσο περισσότερη τεστοστερόνη έχουμε, κάνοντας τα συμπτώματα PCOS χειρότερα.Μην ξεχνάτε το γάλα του καφέ. Μετράει και αυτό.  

Σόγια

Τα προϊόντα σόγιας έχει αποδειχθεί ότι καθυστερούν την ωορρηξία σε ορισμένες γυναίκες. Και καθώς ήδη αγωνίζεσαι για την ωορρηξία, δεν προτείνονται προϊόντα σόγιας για γυναίκες με ΣΠΟ, καθώς απλά επιδεινώνει το πρόβλημα.

Πηγές:

• The Jean Hailes Foundation for Women’s Health on behalf of the PCOS Australian Alliance. 2011. Evidence-based guideline for the assessment and management of polycystic ovary syndrome. Copies available to download at www.jeanhailes.org.uk
• A.H. Balen & J. Rutherford. 2007. Managing anovulatory infertility and polycystic ovary syndrome. British Medical Journal. 335: 663-6
• K. Marsh et al. 2010. Effect of a low glycemic index compared with a conventional healthy diet on polycystic ovary syndrome. The American Journal of Clinical Nutrition. 92: 83–92
• Y.M. Jeanes. 2009. Dietary management of women with polycystic ovary syndrome in the United Kingdom: the role of dieticians. Journal of Human Nutrition & Dietetics. 22: 551–555