« Μαμά γιατί πονάμε όταν κάνουμε κακά;»

Αυτή είναι μια ερώτηση σχετικά συχνή αν και δεν περιμένουμε να την ακούσουμε από το παιδί μας. Και όμως είναι πιο συχνή από όσο νομίζουμε. Το 20% - 25% των παιδιών έχει δυσκοιλιότητα. Πιο απλά 1 στα 4 παιδιά δυσκολεύεται να πάει τουαλέτα και όταν πηγαίνει αυτό είναι επώδυνο. Σε όλο αυτό, εσύ σαν γονιός προσπαθείς να βρεις μια λύση. Δοκιμάζεις ό,τι ξέρεις ή σου προτείνουν φίλοι, ενώ μερικές φορές μπορεί και να φωνάξεις στο παιδί, επειδή δεν τρώει σωστά ή «ξεχνάει» να πάει τουαλέτα.

Τι είναι η δυσκοιλιότητα;

Δυσκοιλιότητα θεωρούμε πως έχει ένα παιδί όταν για 8 συνεχόμενες εβδομάδες παρατηρούμε:

• Λιγότερες από 3 κενώσεις εβδομαδιαίως
• Παραπάνω από 1 ατελής κένωση την εβδομάδα (πολύ μικρή ποσότητα και σκληρά)
• Σκληρή κοιλιά
• Πόνο κατά την κένωση
• Άρνηση του παιδιού να “καθίσει” στην τουαλέτα ενώ αισθάνεται την ανάγκη

Αίτια της δυκοιλιότητας

Τις περισσότερες φορές η δυσκοιλιότητα των παιδιών προκαλείται από την οικειοθελή “συγκράτηση” των κοπράνων και την αποφυγή της αφόδευσης, λόγω κάποιας προηγούμενης τραυματικής προσπάθειας και όχι από κάποιο ανατομικό πρόβλημα. Η συγκράτηση των κοπράνων οδηγεί στην αφυδάτωσή τους. Έτσι όταν γεμίσει το έντερο και πλέον έρχεται η ώρα να βγουν, το αίσθημα είναι επώδυνο γιατί το περιεχόμενο είναι «στεγνό». Αυτή η δυσάρεστη εμπειρία οδηγεί σε έναν φαύλο κύκλο, που κάθε επώδυνη αφόδευση ακολουθείται από ένα διάστημα που το παιδί αποφεύγει να πάει τουαλέτα για να μην ξαναβιώσει τον ίδιο πόνο.

Φυσικά, υπάρχουν και οι περιπτώσεις που η δυσκοιλιότητα είναι αποτέλεσμα κακής διατροφής, φτωχής σε φυτικές ίνες και νερό. Τα παιδιά σχολικής ηλικίας, δεν τρώνε συχνά φρούτα και λαχανικά, ενώ μερικές φορές δεν πίνουν νερό, γιατί ξεχνιούνται. Όταν ο οργανισμός στείλει το αίσθημα της δίψας, ο οργανισμός είναι ήδη σε έλλειψη υγρών. Επίσης, πολλά παιδιά αντικαθιστούν τα φρούτα με χυμούς του εμπορίου, οι οποίοι είναι φτωχοί σε φυτικές ίνες και άρα δεν βοηθούν στην καλή λειτουργία του εντέρου.

Η δυσκοιλιότητα είναι σύμπτωμα της έλλειψης χρόνου. Αναρωτήθηκες ποτέ πόσο χρόνο περνάει ένα παιδί με γεμάτο καθημερινό πρόγραμμα, σε ένα οικείο περιβάλλον όπως το σπίτι του, για να μπορεί να πάει με την ησυχία του στην τουαλέτα;

Σε κάποιες πιο σπάνιες περιπτώσεις, η δυσκοιλιότητα είναι το αποτέλεσμα ειδικής φαρμακευτικής αγωγής.

Πόσες φορές πηγαίνει ένα παιδί τουαλέτα;

Η μέση συχνότητα κενώσεων για τα παιδιά είναι:

• 4 φορές την ημέρα την πρώτη εβδομάδα ζωής,
• 2 φορές την ημέρα στα πρώτα του γενέθλια και
• σταδιακά ακολουθεί το ρυθμό των ενηλίκων που είναι από 3 φορές την ημέρα, μέχρι και 3 φορές την εβδομάδα.

Βέβαια κανόνες δεν υπάρχουν και κάθε οργανισμός και “εντεράκι” μπορεί να διαφέρει. Γι’ αυτό το λόγο εκτός από τη συχνότητα, σημαντική είναι και η υφή. Τα κακάκια πρέπει να είναι σχηματισμένα και μαλακά.

 Πώς μπορείς να βοηθήσεις το παιδί σου;

• Αύξηση πρόσληψης φυτικών ινών. Φρέσκα φρούτα (εκτός από μπανάνα και μήλο) και φρέσκα λαχανικά (εκτός από καρότο βραστό) μπορούν να διευκολύνουν τις κενώσεις. Τα παιδιά πολλές φορές “βαριούνται” να φάνε τη σαλάτα, καθώς και εμείς οι γονείς δίνουμε μεγαλύτερη σημασία στο κυρίως πιάτο. Τα ωμά λαχανικά είναι ένα εξαιρετικό σνακ, δεν είναι ανάγκη να είναι πάντα σερβιρισμένα στο πιάτο της σαλάτας για να καταναλωθούν με το κυρίως γεύμα. Τα φρούτα αλλά και οι φρέσκοι χυμοί, επίσης μπορούν να ενταχθούν στο καθημερινό διαιτολόγιο του παιδιού. Δοκίμασε την επόμενη φορά που θα πας στην παιδική χαρά, να πάρεις μαζί σου αγγουράκια σε στικς ή μαρουλόφυλλα. Πάρε μαζί σου φράουλες ή ακτινίδιο. Τα παιδιά με το παιχνίδι ξεχνιούνται., κουράζονται, πεινάνε και είναι πιο εύκολο να φάνε κάτι που στο σπίτι δεν θα έτρωγαν. Φυσικά, χρειάζεται υπομονή. Αν το παιδί έχει συνηθίσει το απόγευμα στις κούνιες να τρώει κρακεράκια και του παρουσιάσεις αγγουράκια, μάλλον θα δυσαρεστηθεί. Όμως, πρέπει να μείνεις σταθερή στην προσπάθειά σου.  
• Χαμομήλι με μέλι. Φτιάξε ένα μικρό φλιτζάνι με χαμομήλι και μέλι και παίξε με την κόρη σου «πρόσκληση σε τσάι» και με τον γιο σου «καφετέρια». Το χαμομήλι είναι καταπραϋντικό για το γαστρεντερικό και το μέλι περιέχει πρεβιοτικά. Αυτός ο συνδυασμός και θα μαλακώσει τα «σκληρά» κακά και θα βοηθήσει το εντεράκι να λειτουργήσει καλύτερα.
• Χλιαρό γάλα. Ζεσταίνεις το γάλα και προσθέτεις 1κουτ. γλυκού μέλι. Μπορείς πρώτα να δοκιμάσεις το χλιαρό γάλα σκέτο. Αν λειτουργήσει δεν χρειάζεται να προσθέσεις το μέλι. Αν όμως, δεν τα καταφέρεις με σκέτο γάλα, τότε προσθέτεις 1κ.γλ.μέλι και για πιο σίγουρο αποτέλεσμα προσθέτεις σκόνη psyllium, που θα βρεις στο φαρμακείο. Το psyllium είναι φυτικές ίνες σε σκόνη, οι οποίες βοηθούν να μαλακώσουν τα κόπρανα και να απορροφήσουν περισσότερο νερό ώστε να διευκολυνθεί η διαδικασία.
• Νερό & Υγρά. Νερό, γάλα και φρέσκα φρούτα είναι οι πηγές υγρασίας για τον οργανισμό. Δοκίμασε αντί για ψάρι ψητό να σερβίρεις ψαρόσουπα, που έχει περισσότερο νερό. Στο παχύ έντερο γίνεται η απορρόφηση του νερού. Όσο πιο πολύ νερό λείπει από τον οργανισμό, τόσο πιο πολύ θα απορροφήσει το παχύ έντερο, αφήνοντας τα «κακάκια» αφυδατωμένα. Αυτό σημαίνει πως δεν θα έχουν την κατάλληλη υγρασία για να προχωρήσουν και θα είναι στάσιμα. Όσο περισσότερο χρόνο περνούν τα κακάκια στο έντερο, τόσο πιο σκληρά γίνονται και δυσκολεύονται να βγουν.
• Ελαιόλαδο. Πρόσθεσε στο φαγητό ελαιόλαδο και προτίμησε να σερβίρεις «ζουμερά» φαγητά. Σούπες ή μαγειρευτά με ελαφριά σάλτσα και όχι “στεγνά” φαγητά.
• Λαχανικά. Συνόδεψε το κρέας με λαχανικά και απέφυγε το ρύζι για λίγες ημέρες. Επίσης, πολλά παιδάκια αγαπούν τα ζυμαρικά σκέτα, χωρίς σάλτσα και βασίζουν τη διατροφή τους σε αυτά. Όσο δύσκολο και αν είναι το παιδί σου στο φαγητό, σκέψου πως η μονοτονία στη διατροφή του προσφέρει απλά ένα γεμάτο στομάχι και όχι μια ισορροπημένη διατροφή.
• Όσπρια & Λαδερά. Παρατήρησε, ρώτησε το παιδί σου και συζήτησε μαζί του, ποιο είναι το αγαπημένο του όσπριο και ποιο το αγαπημένο του λαδερό. Υπάρχει πολύ μεγάλη ποικιλία, που σίγουρα κάποιο θα βρεις. Δεν πειράζει αν είναι μόνο ένα. Αυτό το ένα το εντάσσεις στο εβδομαδιαίο διαιτολόγιο του παιδιού σου, κάνοντας ανά διαστήματα και άλλες προτάσεις. Το όσπριο που τρώνε τα περισσότερα παιδιά, είναι οι φακές. Μη διστάσεις να δοκιμάσεις και άλλες συνταγές, εκτός από την κλασική σούπα φακής. Για παράδειγμα μπορείς να φτιάξεις ένα ανάμεικτο πιάτο με φακή και κριθαράκι, φακομπιφτέκια με ή χωρίς κιμά, σάλτσα φακής αντί για κιμά για το ζυμαρικό. Όσο πιο μικρό είναι το παιδί, τόσο πιο εύκολο είναι να δοκιμάσει και να πειραματιστεί και τόσο πιο έυκολο για εσένα να εμπλουτίσεις τη διατροφή του.
• Βρόμη. Οι νιφάδες βρόμης είναι σαν "σφουγγάρι", συγκρατούν νερό, διογκώνονται και έτσι κάνουν τα κακάκια πιο μαλακά. Επίσης η βρόμη περιέχει καταπραϋτνικά συστατικά για το γαστρεντερικό. Δοκίμασε να φτιάξεις μπισκότα με βρόμη ή να την προσθέσεις στο γάλα ή στο γιαούρτι. Αν το γάλα είναι χλιαρό και προσθέσεις βρόμη, τότε το αποτέλεσμα είναι μια υπέροχη κρέμα, με μαλακτικές ιδιότητες για το γαστρεντερικό.
• Προβιοτικά. Το εντεράκι έχει τους δικούς του κατοίκους. Η τροφή μας είναι αυτή που θα καθορίσει τον πληθυσμό τους σε είδος και αριθμό. Το γιαούρτι είναι η βασική πηγή προβιοτικών. Δοκίμασε το σκέτο ή με μέλι ή με βρόμη ή με φρέσκα φρούτα. Μπορείς να το κάνεις και νόστιμο smoothie ή παγωτό. Το γιαούρτι προσφέρει περισσότερο ασβέστιο και βιταμίνη Dαπό το γάλα και είναι πιο εύπεπτο από αυτό. Αν το παιδί σου αρνείται πεισματικά να φάει γιαούρτι, σε οποιαδήποτε μορφή, τότε μπορείς να χρησιμοποιήσεις προβιοτικά για παιδιά. Μια εντατική θεραπεία με προβιοτικά και θετικές διατροφικές αλλαγές, συνήθως λύνει το πρόβλημα της δυσκοιλιότητας για πάντα.
• Χρόνο. Έχεις αναρωτηθεί ποτέ αν το παιδί σου έχει χρόνο να πάει στην τουαλέτα; Πολλές φορές θεωρούμε δεδομένο πως όταν ένα παιδί θέλει να πάει τουαλέτα, θα πάει κάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες. Λάθος. Πολλά παιδιά δεν θέλουν να πάνε τουαλέτα στο σχολείο γιατί:
• σιχαίνονται,
• δεν θέλουν να χάσουν χρόνο από το παιχνίδι τους
• φοβούνται πως δεν θα τα καταφέρουν με το  καθάρισμα.

Αυτό σημαίνει πως το παιδί συγκρατεί τα κακάκια του και όπως έχει ειπωθεί και παραπάνω, όσο πιο πολύ ώρα μένουν στο έντερο, τόσο πιο σκληρά γίνονται. Αν, όταν γυρίσει σπίτι, έχει ένα γεμάτο πρόγραμμα από εξωτερικές δραστηριότητες, είναι πολύ πιθανό, να περάσει ακόμα και ολόκληρη η μέρα και να μην πάει, κάνοντας την επόμενη φορά που θα πάει τουαλέτα, πιο δύσκολη. Γι΄αυτό το λόγο είναι σημαντικός ο ΧΡΟΝΟΣ. Βοήθησε το παιδί σου να καθιερώσει μια ρουτίνα τουαλέτας, δημιουργώντας ένα ευχάριστο περιβάλλον και ίσως σε ένα μικρό παιδί να χρειαστεί να είσαι δίπλα του. Δημιούργησε του ΧΡΟΝΟ. Χωρίς πίεση έξω από την πόρτα με τα κλασικά που όλες οι μαμάδες λέμε «Τελείωνε, δεν θα προλάβουμε». Το έντερο εκπαιδεύεται, αν η πιο χαλαρή ώρα στο σπίτι είναι βράδυ, τότε σιγά σιγά θα μάθει το εντεράκι να λειτουργεί τότε.

• Ήπια καθαρτικά. Κάποιες φορές χρειάζεται η λήψη ήπιων καθαρτικών από το στόμα ή σαν υπόθετο, προκειμένου να υπάρξει κένωση σχετικά εύκολα και λιγότερο επώδυνη. Αυτή είναι μια στιγμιαία λύση και όχι μακροχρόνια. Οι αλλαγές στις καθημερινές συνήθειες είναι απαραίτητες και είναι οι μόνες αποτελεσματικές σε βάθος χρόνου.

Όταν όλα τα παραπάνω έχουν δοκιμαστεί συστηματικά και έχουν αποτύχει, ενώ παράλληλα έχει αποκλειστεί και το ενδεχόμενο του ανατομικού προβλήματος, δοκίμασε να αφαιρέσεις από τη διατροφή του παιδιού το αγελαδινό γάλα. Οι έρευνες δείχνουν πως σε παιδιά που όλες οι συμβατικές μέθοδοι έχουν αποτύχει, η εξαίρεση του αγελαδινού γάλακτος από τη διατροφή τους έφερε το επιθυμητό αποτέλεσμα, λόγω υποβόσκουσας δυσανεξίας στο αγελαδινό γάλα. Σε αυτή την περίπτωση, θα πρέπει να αποκλείσεις από διατροφή του παιδιού το αγελαδινό γάλα αλλά και όλες τις τροφές που μπορεί να περιέχουν αγελαδινό γάλα, όπως τυριά, παγωτό, κρέμα γάλακτος, γιαούρτι, βούτυρο, κάποια είδη ψωμιού, μπισκότα, κέικ, σαντιγύ, κάποια αλλαντικά, κάποιες μαργαρίνες και σπιτικά ζυμαρικά - χυλοπίτες. Για αυτό χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή και ανάγνωση των συστατικών.

 Η ενημέρωση και η σωστή διατροφή μπορούν να επιλύσουν το πρόβλημα της δυσκοιλιότητας και να “απελευθερώσουν” το μικρό μας.